خطر جنگ گسترده در افغانستان

وضعیت کنونی در افغانستان نشان می‌دهد که وخامت اوضاع و جنگ های فراگیر اجتناب ناپذیر است. انکشاف اوضاع به یک جنگ داخلی فراگیر در افغانستان اشاره می نمایند، که به شکلی  بازتابی از دهه 1990 است. طالبان نتوانسته اند گروه های قومی مختلف را که جامعه افغانستان را تشکیل می دهند در حکومت خودخوانده  خود جذب کنند. چندین "جبهه" متشکل از مقامات سابق افغانستانی و عناصر گروه های ممختلف، اکنون با برخی حمایت های خارجی در حال سازماندهی برای مبارزه با طالبان هستند. این مقاله تلاش خواهد کرد تا تحولات مختلفی را تشریح کند که به نظر می‌رسد تنش‌ها را تا حد یک جنگ داخلی بالقوه تشدید می‌کنند.

تبعیض نژادی و قومی

 طالبان در ایجاد یک دولت همه شمول شکست خورده اند. اگرچه حکومت خودخوانده  آنها در سپتامبر 2021 اعلام شد، اما طالبان هنوز نتوانسته است با اقوام و جوامع مختلف در افغانستان تماس بگیرد و آنها را در کابینه خودخوانده خود بگنجاند. این باعث نارضایتی گسترده داخلی خواهد شد. حکومت خودخوانده  فقط از اعضای طالبان (که به پشتون ها تعلق دارند) تشکیل شده است و شامل تاجیک ها، هزاره ها، اوزبیک ها و حتی هیچ زن نمی شود. بنابراین نارضایتی قابل توجهی از سوی این گروه های مختلف علیه طالبان وجود دارد و حذف همه،  آنها را در مخالفت با گروه طالبان متحد کرده است.

تنش های منطقه ای

 نارضایتی ناشی از حذف قومیت های غیر پشتون از حکومت تنها به سیاست داخلی محدود نمی شود، بلکه از سوی کشورهای همسایه و نیز جامعه جهانی به طور کلی ابراز شده است. فشارهای خارجی فزاینده ای بر طالبان برای ایجاد یک دولت ائتلافی نماینده وجود دارد که حداقل سه قومیت غالب در کشور را شامل می شود: تاجیک ها، هزاره ها و اوزبیک ها. در خط مقدم کسانی که برای این شمول فشار می آورند، تاجیکستان و اوزبیکستان هستند که به نمایندگی از 70 درصد جمعیت افغانستان صحبت می کنند که از پیشینه قومی مشابه این کشورهای همسایه هستند.

دوشنبه و تاشکند خواستار گنجاندن تمام قومیت‌ها در حکومت کابل هستند و نظام سیاسی حاکمیت طالبان را مدام محکوم می‌کنند یا مردود می شمارند.

نگرانی های مشابهی در تاجیکستان و اوزبیکستان وجود دارد و رسانه های آنها گزارش های مربوط به تبعیض نژادی در افغانستان را منتشر می کنند. در چارچوب این فشار برای حفاظت از قومیت ها، به عنوان مثال تاجیکستان از چند تن از رهبران جبهه ضد طالبان استقبال کرده است. برخی از  کشورهای منطقه و فرامنطقه  نیز هر کدام به شیوه ای آشکار و یا پنهان از  مقاومت ها  در برابر طالبان حمایت کرده اند. در حال حاضر حمایت از مخالفت با طالبان در داخل و خارج از افغانستان  روز به روز در حال افزایش است.

افزایش فعالیت های تروریستی در افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان نیز باعث افزایش نگرانی در منطقه شده است. داعش فرصت را غنیمت شمرده و دامنه و تعداد عملیات خود را گسترش داده و از این طریق تهدید را برای همسایگان افغانستان و در کل آسیای مرکزی افزایش داده است.

چالش های عمده طالبان

 بزرگترین چالش حکومت خودخوانده طالبان  نه تنها از جانب مردم ساکن در شمال و مرکز افغانستان که قبلا نیز در طی یک  ائتلاف در مقابل طالبان جنگ و مقاومت کرده اند. لذاست که این مردم برای رسیدن به حقوق شهروندی شان تا زمانی که یک دولت ائتلافی فراگیر تشکیل شود، با طالبان  مخالفت خواهد کرد و در برابر آن مقاومت خواهد کرد، که شامل همه اقوام و جوامع، ساکن در  افغانستان و به شمول شماری از چهره های پشتون به ویژه زنان است.

هر گونه مقاومت در مقابل طالبان هم در افغانستان و هم در سراسر آسیای مرکزی و بسا نقاط در جهان از حمایت گسترده برخوردار  خواهد شد. در حال حاضر نیز مقاومت در شمال و شمال شرق  افغانستان در جریان است و از حمایت قوی کشوری مانند تاجیکستان برخوردار است. در حال حاضر شماری از گروه ها  به دنبال بازیابی قدرت و سازماندهی مجدد جبهه به منظور از سرگیری جنگ علیه طالبان است، زیرا در طی ماه های گذشته مجبور به تحمل انزوا و ظلم گروه طالبان  گردیده اند. اغلب چهره های مخالف طالبان بارها، در مصاحبه با رسانه ها و اعلامیه و متون خبری اظهار می دارند که برای آزادی و دموکراسی و تامین حقوق اجتماعی در افغانستان می جنگد و تأکید می کند که در پی هم آهنگی و سازماندهی و لابی گری سیاسی خود هستند و بسیاری از نیروهای ارتش سابق افغانستان و همچنین داوطلبان در گوشه گوشه کشور منتظر آغاز جنگ علیه طالبان هستند.

همه ی اقوام غیر پشتون بار بار اعلان کرده اند که هرگاه  یک دولت ائتلافی فراگیر تشکیل نگردد، چاره ای جز مقاومت باقی نمی ماند. این اظهارات و همچنین اظهارات، طالبان را بر آن داشته است که در هفته های اخیر برای سرکوب هر گونه حرکت، گشت و پاتک های نظامی را در  کابل، شمال و مناطق مرکزی افغانستان به مراتب بیشتر کنند. گروه طالبان برای ترسانیدن مردم از مقامت دست به کشتار و ویرانی گسترده در بلخاب، پنجشیر، اندراب و بقیه نقاط زده اند که در آینده باعث نفرت و خشم بیشتر مردم گردیده و نتیجه معکوس برای طالبان به ارمغان خواهند داشت.

 مقاومت در برابر طالبان در داخل 

جنگ در افغانستان به یک جبهه محدود نمی شود. چهره های جنگی و سیاستمداران پیشین افغانستان در تبعید، در این اواخر هرکدام به نوبه خود برای تحت فشار قرار دادن طالبان برای تشکیل یک دولت فراگیر فعالیت های سیاسی و تبلیغاتی را  اعلام کرده  و هشدار  داده اند که جنگ داخلی "ناگزیر" جایگزین خواهد بود. این افراد هر کدام به شکلی تأکید دارند که مأموریت شان «آزادسازی» افغانستان خواهد بود.

به رسمیت شناختن بین المللی

 تحریم های اعمال شده بر افغانستان توسط جامعه جهانی و امتناع بین المللی از به رسمیت شناختن حکومت خودخوانده  طالبان، دسترسی این کشور به منابع مالی را با مشکل مواجه کرده و تجارت خارجی را محدود کرده است. این امر شرایط وخیم زندگی را که مردم افغانستان از آن رنج می برند، تشدید کرده است. گزارش‌های اخیر سازمان ملل نشان می‌دهد که میزان فقر افغانستان در ماه‌های اخیر از ۸۰ درصد فراتر رفته است، در حالی که سازمان‌های امدادی تخمین می‌زنند که ۲۴ میلیون افغانستانی با گرسنگی شدید مواجه هستند و تا ۹ میلیون نفر دیگر در آستانه قحطی قرار دارند. این شرایط دشوار ممکن است افغانستانی‌های بیشتری را وادار کند که به جنبش‌های ضد طالبان بپیوندند.

اجتناب از جنگ

در پایان، در حالی که عوامل مختلف ذکر شده در بالا می‌تواند منجر به جنگ داخلی بالقوه در افغانستان گردد، حداقل در کوتاه مدت، گروه  طالبان همچنان می‌تواند با مماشات با قومیت‌های محروم و تشکیل یک دولت فراگیر، با ترکیب کتله های مختلف قومی و زنان، از درگیری جلوگیری کند. پذیرش این خواسته و سایر مطالبات نیز ممکن است جامعه بین‌المللی را به رسمیت شناختن چنین دولت فراگیر سوق دهد و در نتیجه شرایط جنگی را در سطح داخلی تا حدودی کاهش دهد.