نگرانی فرهنگیان از کمرنگ شدن بازی های محلی بامیان
شماری از باشنده ها و فرهنگیان بامیان می گویند که ورزش ها و بازی های بومی این ولایت رو به زوال است.
محمد نوروز ؛ مرد کهن سالی که به تنه درخت سالخورده در کنار جویباری تکیه زده و یک دسته اطفال قد و نیم قد دورش حلقه زده بودند، عصایش ر ا در زیر بغل گرفته و از بازی ها و ورزش های بومی که خود نیز سهم میگرفت ، چنان یاد میکرد که اشک در چشمان کوچکش حلقه می بست.
این مرد سالخورده ؛ آه سردی کشیده و گفت ؛ گمان میبرد این همه داشته های فرهنگی که سالیان متمادی سینه به سینه منتقل میشد ، به فراموشی سپرده شده و از میان برداشته خواهد شد.
محمد نوروز که روزگار جوانی خود را همراه با این گونه بازی ها گذرانده در گفتگویی با مجله اورال گفت ؛ اکنون افسوس میخورد که کمتر کسانی را سراغ دارد که به این ورزش ها و بازی های محلی دلچسپی داشته و آنرا اجرا کنند.او نگرانی دارد که مبادا این گنجینه های فرهنگی به فراموشی سپرده شود.
به گفته او؛ در فصل های خزان و زمستان که مردم اغلب ازکشت و زراعت فارغ میشدند ؛ اوقات فراغت شانرا به ورزش های بزکشی ، نیزه زنی و بازی محلی موسوم به " گرگ و بره " میگذراندند.
این مرد روستایی علاوه میکند که در کنار این ورزش ها و بازی های بومی که ویژه مردان بوده زنان و دختران نیز با اجرای رقص " پشپو " محافل خوشی و عروسی ها را رنگین می ساختند.
به باور محمد نوروز؛ بازی ها و ورزش های بومی متنوع در بین مردم مناطق مرکزی و بخصوص باشندگان ولایت بامیان از گذشته ای دور معمول بود اما به مرور زمان به فراموشی سپرده شده است.
او ؛ در حالیکه به احیای مجدد ورزش ها و بازی های بومی محلی به هدف ارزشمندی و غنای گنجینه های فرهنگی کشور تاکید دارد اما نگرانی دارد که احتمالا ٌ به اثر بی توجهی مسوولان فرهنگی این بازی ها هم از میان برداشته خواهد شد.
با این حال فرهنگیان بامیان می گویند که قدامت تاریخی برخی از این بازی محلی به قرون اولیه میلادی بر می گردد.
آنان با نگرانی از کمرنگ شدن بازی های محلی بامیان، تغییر نحوه زندگی مردم، رو آوردن مردم روستاها به شهرها، فقر اقتصادی و جنگ های داخلی را از عوامل اصلی از بین رفتن بازی های محلی در این ولایت خوانده اند.
ابراهیم اکبری یکی از فرهنگیان بامیان و رئیس پیشین ریاست اطلاعات و فرهنگ این ولایت به مجله اورال گفت که عدم تشویق نهاد های جامعه مدنی و مسئولان دولتی سبب به فراموشی سپردن این گونه بازی ها و ورزش های بومی شده است.
او؛ همچنان عدم راه اندازی مسابقات در سطح محلی و ملی و در مقیاس جهانی را یکی دیگر از عوامل زوال این دسته از بازی ها و ورزش ها میداند.
با آنکه طی سالیان اخیر نهاد های فرهنگی در بامیان برنامه ها و جشنواره هایی را برای احیای بازی های محلی این ولایت راه اندازی کرده اند اما به گفته برخی از آگاهان امور این برنامه ها تاثیرات چندان موثری را در پی نداشته است.
برگزاری جشنواره های راه ابریشم در تابستان هر سال، یکی از نمونه های این گونه تلاش هاست.
در این جشنواره ها در کنار اجرای کنسرت و آوازخوانی، ورزش ها و بازی های محلی از جمله رقص پشپو هنوز هم تماشاگرانی را با خود دارد.
در گذشته این بازی بیشتر در محافل عروسی اجرا می شد بگونه ای که چندتن از زنان ودختران با لباس محلی دور عروس حلقه زده و با صدایی که بیشتر به صدای کبوتر شباهت دارد کلمه پشپو را زیر لب زمزمه می کردند.
اما محمد نوروز نحوه اجرای بازی گرگ و بره را جالبتر دانسته و از جذابیت آن سخن میزند.
به گفته وی در این بازی ؛ پنج یا شش نفر دست به دست هم داده و حلقه ای را تشکیل میدهند تا بره ای را از تعرض گرگ در امان داشته باشند.
او گفت در این بازی یک جوان به عنوان بره و دیگری گرگ در تلاش نجات و دستیابی پیکار میکنند .
اما گرگ به این آسانی هم نمی تواند بره را بگیرد، چون بره به همان حلقه پنج یا شش نفری پناه می برد.
وقتی بره داخل حلقه باشد، افرادی که حلقه را تشکیل داده اند نمی گذارند که بره به دست گرگ بیفتد.
بازی تا وقتی ادامه پیدا می کند که بره در خارج از حلقه به دست گرگ بیفتد.
در این میان تعدادی از مردم بامیان ازمسئولان فرهنگی و نهاد های مدنی می خواهند که در زمینه حفظ و احیای بازی های محلی این ولایت به صورت جدی اقدام نمایند.
قربانعلی باشنده شهر بامیان می گوید که احیای مجدد این بازی ها نیاز به برگزاری جشنواره ها و محافل فرهنگی دارد.
این مرد روستایی که به گفته خودش حالا با فرهنگ شهر نشینی عادت کرده اما هنوز هم به بازی های محلی سخت علاقه دارد.
او از مسوولان دولتی خواست در احیای این گنجینه های فرهنگی تلاش بیشتر نمایند.
فعالان جامعه مدنی در بامیان نیز از کمرنگی بازی های محلی ابراز نگرانی کرده و پیامد های آن را ناگوار میخوانند.
اسماعیل ذکی هماهنگ کننده شبکه جامعه مدنی وحقوق بشر در زون مرکزی ؛ هویت یک ملت را به گذشته های تاریخی آن نسبت میدهد.
به باور وی ؛ از دست دادن یکی از نحله های فرهنگی آسیب به بدنه فرهنگی آن ملت وارد می سازد.
این فعال مدنی می گوید که نسل جوان و نسل های آینده باید با گذشته های فرهنگی خود آشنا شوند که این کار مستلزم تلاش و عطف توجه مسوولان فرهنگی در زنده نگهداشتن این ارزش ها میباشد.
او تاکید کرد که احیای این بازی ها نیاز به تداوم راه اندازی برنامه ها و کمپاین های تبلیغاتی وسیع دارد.
