افشار؛ نماد واضح نقض حقوق بشر

یاد آوری: بنیاد آموزشی آگاه در پهلوی آموزش تخنیک تلاش می نماید تا سطح آگاهی و معلومات شهروندان را در بخش های گوناگون ارتقا دهد. به همین منظور به تازگی صنف هایی برای  آشنایی با مفاهیم حقوق بشری از سوی این بنیاد در مرکز آموزشی بنیاد واقع در برچی آغاز یافته است و علاقه مندان زیادی اعم از زنان و مردان، دختران و پسران درین برنامه با شوق و دلچسپی اشتراک می ورزند. با هماهنگی و موافقت اشتراک کننده های برنامه ی آشنایی با حقوق، موضوع مطرح در یکی از جلسات آن به واقعه افشار اختصاص داده شد که در ادامه فشرده ای از محتوای  آن، به خوانند گان مجله اورال پیشکش میشود:

شرح مختصر واقعه:
به تاریخ 21 دلو 1371 برابر با 11 فیبروری 1993 نیروهای نظامی تحت فرماندهی وزارت دفاع حكومت مجاهدين و حزب اتحاد اسلامی سیاف بالای محله افشار در غرب کابل که مقر رهبری و پایگاه عمده نظامی حزب وحدت بود عملیات گسترده ای را آغاز کردند. نیروهای تحت فرماندهی حكومت مجاهدين از گردنه باغ بالا و بادام باغ و نیروهای نظامی اتحاد سیاف از سمت قرغه بالای مواضع حزب وحدت در محله افشار حمله کردند و در نتیجه حملات سنگین، سنگر های حزب وحدت در هم کوبیده شد و ساحه تحت تصرف نظامیان وزارت دفاع دولت اسلامی افغانستان در آمد. وقتی که نظامیان ساحه را تحت تصرف خود شان در آوردند به کشتار مردان و زنان غیر نظامی و تجاوز به زنان و اطفال و غارت اموال ساکنان محل و تخریب منازل به شکل گسترده ای دست زدند.
حال پرسش اساسی و مهم این است که ارتکاب اعمال و رفتار وحشیانه نظامیان با جمعیت غیر نظامی بی گناه در افشار تحت کدام عناوین مجرمانه نقض حقوق بشری داخل میشوند که برآن اساس عاملان فاجعه تحت تعقیب و پیگرد عدلی و قضایی قرارگیرند و محاکمه شوند؟
تمامی قوانین چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی در هیچ نوع شرایطی به افراد و اشخاص نظامی اجازه نمی دهند تا به صورت خود سرانه دست به قتل، لت و کوب، تجاوز افراد ملکی و غارت و چپاول اموال آنان بزنند.

طرفهای درگیر جنگ در زمان جنگ و پس ازآن به حفظ و مراقبت و تامین امنیت جانی و مالی افراد ملکی موظف اند. این مسله باعث میشود تا جلو اقدامات خود سرانه و خلاف قانون گروه های دخیل در منازعات سد شود. خوشبختانه ارزشهای حقوق بشری که در اسناد بین المللی بازتاب یافته اند بر منع هرگونه اعمال خود سر تاکید و پافشاری دارند. فاجعه افشار را از منظر حقوق بین الملل و ارزشهای بشری حقوق بشر مورد دقت و ارزیابی قرار میدهیم.
پیش از وارد شدن به بحث اصلی ذکر یک نکته حایز اهمیت ویژه است و آن اینکه درین بررسی به بحث سیاسی و گروهی این مسله تماس نمی گیریم و تنها با نگاه انسانی و کاملا بی طرف به فاجعه انسانی افشار می پردازیم.
به نظر می رسد که پس از تصرف افشار توسط نیروهای نظامی احمد شاه مسعود و سیاف، در افشار فاجعه انسانی و بشری رخ داد که در تناقض روشن و آشکار با مفاد اسناد بین المللی است. مطابق محتوای اسناد بین المللی، در آن فاجعه جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و قتل عام با کشتار و ضرب و شتم افراد ملکی و غیر دخیل در جنگ نمود یافته و واقعیت پیدا کرد.

جنایت علیه بشریت
وقتی به اسناد موجود بین المللی راجع به جنایت علیه بشریت مراجعه کنیم، جنایت علیه بشریت به وضاحت و روشنی تعریف شده است و هیچ نوع ابهام و اجمالی در آن اسناد وجود ندارد به علاوه اسناد یاد شده به ذکر مصادیق جنایت علیه بشریت نیز مبادرت ورزیده که ازین جهت مقایسه ی مصادیق فجایع انسانی با مصادیق بیان شده در اسناد بین المللی کار استناد فجایع بشری را آسان تر مهیا می سازد.
یکی از نهاد های که جنایت علیه بشریت را در سطح جهانی پیگیری و تعقیب می نماید دادگاه بین المللی کیفری لاهه است.
مصادیق جرم های ضد بشری برای دادگاه بین المللی لاهه مطابق ماده هفتم اساسنامه سازمان ملل متحد چنین بیان و شمارش شده است:« برای رسیدن به نتایج مورد نظر در معاهده رم «جنایات علیه بشریت» می‌بایست یکی از مصداق‌های زیر را در خود داشته باشد و این موضوع زمانی مصداق می‌یابد که مربوط به یک حمله سازماندهی شده و سرتاسری برعلیه هر کدام از شهروندان یک جمعیت باشد با در نظر داشتن مفاهیم نوع حمله‌ای که به آنها صورت گرفته‌است:
• کشتار
• نابودی گروهی
• به بردگی بردن
• تبعید و یا کوچاندن اجبار جمعیت
• زندانی یا دیگر ابزارهای جلوگیری کننده از گسترش آزادگی با ابزارهای قانون اساسی و یا دیگر قوانین یک کشور
• شکنجه
• هتک حرمت از زنان، بردگی جنسی، فحشا اجباری، بارداری اجباری، سترون کردن اجباری و یا هر راه دیگر آزار جنسی
• آزار و ارعاب علیه هر گروه سیاسی شناخته شده، نژادی، ملیتی، فرهنگی، مذهبی که بنا بر بند شماره ۳ مورد تذکر قرار گرفته‌است یا دیگر زمینه‌ها که به صورت جهانی مصداق این بند طلقی می‌شوند باشد
• حذف محیطی و یا فیزیکی اجباری افراد از صحنه‌های سیاسی
• نژادپرستی و تبعیض نژادی
• دیگر اعمال غیر انسانی که منجر به صدمات و لطمات غیر قابل جبران و جدی بر جسم، ذهن و یا سلامتی افراد گردد(ویکی پدیا دانشنامه آزاد، در بخش معرفی دادگاه بین المللی لاهه)
اگر مصادیقی شده در اساسنامه سازمان ملل را با جرایمی که توسط فرماندهان و نیروهای مسلح نظامی بالای افراد ملکی و غیر نظامی در افشار در 11 و 12 فیبروری 1993 تحمیل و به وقوع پیوست تطبیق دهیم به صورت واضح با هم مطابقت دارد.

کشتار
"کشتار" افراد ملکی یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت برای دادگاه بین المللی لاهه طبق ماده هفتم اساسنامه سازمان ملل متحد، به حساب می آید و اسناد و شواهدی فراوانی وجود دارد که در فاجعه افشار کشتار بی رحمانه ای صورت گرفته است. هر شاهد عینی که لحظات پس از حادثه در ساحه حضور یافته است از وجود جنازه های بی شماری افتاده در کنار سرک ها و کوچه ها و درمیان محوطه های خالی خبر میدهد.
هتک حرمت از زنان
زنان و اطفال زیادی مورد تجاوز و تعرض جنسی از سوی نظامیان قرار گرفت و ابعاد فاجعه و جنایت درین باره به اندازه هولناک و وحشتناک است که حتا فکر کردن و اندیشیدن درباره آن سخت و دشوار است چه برسد به بیان آن.
در فاجعه افشار قتل، غارت، شکنجه تجاوز و غارت اموال بالای مردم ملکی و بی طرف صورت گرفت که همه از مصداق های جنایت علیه بشریت مطابق اسناد بین المللی است.
اتفاقات و جنایات صورت گرفته در افشار از سوی نهادها و رسانه های زیاد مستند سازی و واقعه نگاری شده است که مدعاهای مارا ثابت می سازد. و برای افزایش معلومات و آگاهی خوانندگان می توانند به روزنامه جامعه باز، سال دوم، شماره 412 شنبه 25 دلو 1393 مراجعه کنند و گزارش «روایتی از زمستان خونین افشار» را بخوانند و یا به لینک مطلب یاد شده مراجعه کنند(http://dailyopensociety.com/) و همچنین به تحقیقات دیگری درین باره نیز می توان اشاره کرد مثل تحقیقات و مستند سازی «پروژه عدالت افغانستان».
حوادث تلخ افشار که آنرا مردم به دوش کشید جزو مصادیق بارز و آشکاری جنایات علیه بشریت به حساب می آید.
افزون بر جنایات علیه بشریت که مختصرا شرح داده شد قتل عام و جنایات جنگی نیز می تواند در وقایع دلخراش افشار مصداق عینی و واقعی پیدا نماید که بررسی آن را در یک فرصت دیگر موکول می نماییم.
در اخیر باید یاد آوری شود که جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و قتل عام جزو جرایمی به شمار می رود که عوامل و مرتکبان جرایم از سوی دادگاههای بین المللی قابل تعقیب، بازداشت و محاکمه است.