تداوم تنش های سیاسی در عراق بین مالکی و صدر

صدها هزار نفر در روز جمعه گذشته برای دومین هفته ی متوالی به دعوت مقتدی صدر در مراسم نماز جمعه که در «محدوده سبز» بغداد برگزار شد شرکت کردند.
مقتدی صدر، رهبران شیعه و مقتدر عراقی از پیروانش در سراسر کشور خواست تا برای شرکت در نماز جمعه به بغداد بیایند. مراسم نماز جمعه در منطقه‌ای که ساختمان‌های مهم دولتی و سفارتخانه‌های خارجی قرار دارند و در گرمای ۴۸ درجه سانتی‌گراد برگزار شد.
نماز جمعه این هفته تازه‌ترین مورد از نمایش قدرت مقتدی صدر بود که به دلیل حمایت گسترده مردمی در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین بازیگران عرصه سیاست عراق بدل شده است. صف نمازگذاران چندین کیلومتر و علاوه بر میدان اصلی «محدوده سبز» تمامی خیابان‌های اطراف را در برگرفته بود.

همچنین هجوم جنبش صدر به پارلمان برای سومین بار در دو هفته گذشته، نشان دهنده تشدید تنش در صحنه سیاسی عراق، برخلاف صدور بیانیه های متعدد از سوی همه احزاب سیاسی مرتبط با بحران، از جمله رهبران «چارچوب هماهنگی» است. برای پایان دادن به میز گفتگوی سیاسی به تشدید اختلافات سیاسی در داخل خانه شیعه پس از اعلام نامگذاری محمد السودانی به عنوان نخست وزیر، که از سوی «جنبش صدر» رد شد. بدین وسیله جایگاه و عدم توان نوری مالکی رهبر ائتلاف «دولت قانون» و عضو «چارچوب» در روند تعیین نخست وزیر نیز مشخص شد.

شاخص ها

رسیدن تنش به این سطح، بسیاری از سیاستمداران و ناظران محلی را به این باور می رساند که ممکن است پشت اینهمه اختلافات بزرگ شعله ای  از آتش خطرناک در زیر خاکستر باشد که ممکن است در  آینده نزدیک کل صحنه را بسوزاند. واقعیت لحظه تشدید صدری ها با اشغال مجلس، اعلام تحصن علنی و سخنرانی خود مقتدی صدر، در این فضا، موید آن است که حوصله ای  «جریان» به نقطه صفر رسیده است که با توجه به تعدادی از شاخص ها از جمله:

1- محدودیت های گفت‌وگو ها بین مخالفان: همه احزاب سیاسی عراق خواستار گفت‌وگو  و رفع اختلافات بین دو گروه شدند، اما اشاره نکردند که دستور کار احتمالی گفت‌وگو چطور و از کجا باید گفت‌وگو را ده ماه پس از انتخابات آغاز کرد و یک سری از مذاکرات را انجام داد. گفت و گوهای موسوم به «الحنانه» تا کنون  بدون نتیجه بوده و منجر به اجماع سیاسی لازم بین طرفین را سبب نشده است، در مقابل، طرف گام هایی رو به جلو برداشته اند که بازگشت به میز گفتگو را دشوار ساخته است. بلوک صدر که اکثریت آرا  در  انتخابات را در اختیار داشت. نمایندگان شان از پارلمان استعفا دادند. ولی اطراف بازند نمایندگانی را به جایی آنها  جایگزین کردند که بدین وسیله شرایط برای گفتگو را دشوار ساخته اند. اما تدوام وضعیت فعلی  همان طور که طرفین نیز  به آن اشاره کرده اند، سقوط به سمت درگیری مسلحانه را بیشتر کرده است.  اما با وجود این خطرها تقاضاهای مکرر  صدر برای برگزاری انتخابات زود هنگام مورد قبول طرف مقابل واقع نشده است. لذاست که  اشغال ساختمان پارلمان  توسط معترضان پیامی است که دلالت بر تمایل به انحلال دارد. و روند سیاسی را از نو آغاز کنیم که این همان نکته ای است که طرف مقابل با آن موافق نیست.

2- انکشاف ابعاد بحران موجود: مناقشه از میدان بحران اجماع سیاسی مربوط به سمت ریاست جمهوری و سپس بحران تشکیل دولت بین بلوک‌ها و ائتلاف‌های سیاسی در حرکت است که  به برخورد رهبران - صدر و مالکی - به دلیل درزهای  که بقیه طیف های سیاسی در عراق نیز تأثیر گذاشت. اما تأثیر آن بر الصدر در آغاز بحران، به طور کلی یک زلزله سیاسی و نقطه عطف در صحنه بود که منجر به انکشاف اوضاع  به شکل کنونی شد و با نامزدی السودانی  برای سمت نخست وزیری توسط مخالفین وی، پیچیدگی اوضاع دو چندان شد. السودانی که از نظر سیاسی به مالکی وابسته است و از نامزدی خود انصراف نمی دهد، جناح المالکی نیز به اصرار بر حفظ السودانی  به ویژه پس از اهجوم حامیان صدر به مجلس تاکید دارد.

3- مهندسی موازنه قوا توسط ایران: ایران در تلاش است تا از طریق نقشی که اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران ایفا می نماید، بدینوسیله در تلاشند که از «واسطه‌گری» و تقویت جناح المالکی، ترتیبات سیاسی را به نفع طرفداران تهران « شیعیان ولایت فقیه» تدوین کنند. لذاست که  مهندسی ایرانی ها برای تنظیم نیروهای سیاسی در بغداد باعث انحلال سیاسی جناح  الصدر در سیستم سیاسی خواهد شد. در حالیکه جناح صدر با کسب اکثریت کرسی های پارلمان و اینک اجتماعات میلیونی الصدر به جریانی مهم در داخل عراق تبدیل شده است  که در مدار بازی های حذفی تهران نمی گنجد. البته که تمایل سیاسی ایران نمی‌خواهد که تحولات سیاسی در عرصه عراق به واقعیت کنونی و کسب قدرت در دست جناح الصدر برسد. در حالیکه جنبش صدر به نظر می‌رسد یک موضع سیاسی ملی را مطابق منافع ملی مردم عراق و دوری مردم این کشور از تنش های فرقه ای در منطقه ترسیم می کنند که  این نشان‌دهنده مخالفت شدید و استراتیژیک با نظریات ایران در منطقه است، بنابراین، اینهمه اختلافات با  طرح های ایران بیشتر پیچیده شده است. البته محوری که در دوره قاسم سلیمانی (فرمانده سابق سپاه قدس) در عراق وجود داشت با استراتیژی و موضوعاتی که تهران برای مدت طولانی روی آن کار و هزینه کرده است، اما تلاش و  گام های قاآنی در عراق  تا کنون به عنوان شکست سیاسی  به نظر می رسد. نتیجه گیری های عجولانه و اقدامات مغرورانه ای تهران  که اجرایی آن وارد  مرحله «قطع فعالیت سیاسی» صدر  خواهد شد، در حال حاضر عملی به نظر نمی رسد. 

4-  تلاش‌های نا ملموس: اگرچه عمار الحکیم، رهبر جنبش «حکمت» میانجی‌گری بین رهبران «جنبش صدر» و «دولت قانون» را پیشنهاد کرد، اما این پیشنهاد با اقدامات و صداقت های لازم مطابقت نداشت. برای خنثی کردن بحران، مانند پس گرفتن نامزدی سودانی، همانطور که الحکیم ممکن است متوجه شود که این نقطه بحران را پس از گذشت زمان خنثی نکرده است، و بنابراین باید امتیازات بیشتری داده شود، همچنین ممکن است موضوع کنار گذاشتن مالکی از «قاعده بازی » همچنان مطرح شود، حتی اگر برخی آن را نخواهند و آن را راهی برای برون رفت از بحران ندانند، چرا که «چارچوب» را از نظر سیاسی تضعیف می کند و ممکن است ترتیبی بدهند که گامی برای تشدید تنش با کنار گذاشتن مالکی در مقابل صدر که به معنای تسریع روند اصلاح است که عنوانش (الصدر - مالکی) نخواهد بود، بلکه کل بیت شیعه خواهد بود. همچنین، عقب نشینی یک گام یا گامی به عقب الصدر به معنای پذیرش روند انحلال سیاسی جنبش صدر است.

اقدامات در آینده

تصور اینکه صحنه سیاسی عراق به سمت چه سناریویی سوق می یابد دشوار است، اما در هر صورت به طور کلی صحنه ثبات سیاسی را فراهم نخواهد کرد، زیرا همه طرف ها در بن بست قرار می گیرند که در کوتاه مدت صحنه را بدتر خواهد کرد. جنبش صدر گامی رو به جلو برداشته و خواستار تغییر در قواعد بازی به طور کلی شده است، و ممکن است این موضوع آرمان گرایی سیاسی باشد که ناظران محلی به آن اشاره می کنند که آنچه در حال رخ دادن است محصول ترکیب سیاسی عراق است. سیستمی که به حد  اخیر خود رسیده و در نهایت با دیوار مقاومت برخورد کرده است که نیاز به بازنگری دارد قانون اساسی جدید قواعد مختلف بازی سیاسی را دوباره برقرار می کند.

 اما واقعیت  در مورد یک شخصیت سیاسی اتفاق نظر کامل وجود نداشته باشد و بازیگران برجسته‌ای که صحنه را به شکل فعلی‌اش رسانده‌اند با هم برخورد کنند، آیا آنها می توانند در مورد آنچه بسیار دشوارتر از آن است به توافق برسند، یعنی بازگشت به عقب برای اصلاح مسیری که بیش از یک دهه و نیم طول کشیده است؟

در حاشیه صحنه، دیگران منتظر اتفاقات بعدی هستند، زیرا محمد الحلبوسی، رئیس مجلس، پارلمان را تا اطلاع ثانوی تعلیق کرد، که با توجه به آنچه در تحصن رخ می دهد و به نظر می رسد طولانی شده است، تصمیمی اضطراری است. در مجلس بر اساس قوانین «جنبش صدر» و همچنین سیاستمداران کردی که نسبت به شلوغی سیاسی با افشاگری های مالکی که آنها را «صهیونیست» توصیف کرد، ممکن است یک گام به عقب بردارند. توجه به اوضاع امنیتی متشنج با پس‌زمینه استفاده ترکیه از درگیری سیاسی برای سرپوش گذاشتن بر وقایع دهوک و تشدید تنش‌ها علیه پ‌ک‌ک و عدم ورود کردها به عرصه درگیری سیاسی در بغداد موقتی است. اولویت، در حالی که سیاستمداران سنی نظاره گر بحران شیعیان هستند، با میل به انحلال سیاسی مالکی، نه به این بهانه که او آنها را "خائن" توصیف کرده است.

امتحان دشوار 

در پایان، به نظر می‌رسد صحنه عراق به سمت یک انفجار بزرگ سیاسی پیش می‌رود، اگرچه می‌توان گفت که نبرد همچنان در صحنه سیاسی است، اما هیچ تضمینی برای باقی ماندن آن وجود ندارد، به‌ویژه که  هیچ مکانیزمی برای خنک کردن صحنه داغ سیاسی وجود ندارد و  طرفین معتقد نیست که می‌توان روندی تازه را آغاز کرد. با توجه به وضعیت شتاب‌انگیز کنونی مبارزه سیاسی، هنوز برای درک ویژگی‌های آن زود است. رویکردهای سنتی برای برچیدن بحران، از جمله انصراف از نامزدی السودانی و نامزد جایگزین، و ادامه تعلیق کار پارلمان تا حل بحران جایگزینی یا موضع بلوک صدر در نقشه پارلمان از طریق یک نتیجه گیری قانونی که ممکن است نشان دهد که جایگزینی لازم در دسترس نیست، یا رفتن به سمت انحلال پارلمان همه این رویکردها به معنای پایان یافتن بحران نیست، بلکه به این معناست که دور دیگری وجود دارد که تا حل و فصل اختلافات رادیکالی که صحنه را به این نقطه رساند به تعویق خواهد افتاد.

نقش ایران در دو دستگی شیعیان در عراق
بیشتر بخوانید:
http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01654

چرا ایران و طالبان توافقنامه صادرات نفت به افغانستان را امضا کردند؟
بیشتر بخوانید:
‏http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01609
 
چرا ایران بر حفظ گزینه مذاکره اصرار دارد؟
بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01653
 
شباهت های نارضایتی شیعیان عراق و افغانستان نسبت به جمهوری اسلامی ایران بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01580
 
چالش صدریان برای ایران در عراق بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01563
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش دوازدهم) ـمجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01495
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش یازدهم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01466
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش دهم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01448
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش نهم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01415
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش هشتم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01398
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش هفتم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01374
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش ششم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01364
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش پنجم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01357
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش چهارم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01343
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش سوم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01332
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش دوم) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01308
تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش نخست) ـ مجله‌یاورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01302
سیاست‌های دوگانه ایران؛ در همدستی با طالبان جنایت می‌کند اما در برابر رسانه‌ها ژست همدردیمی‌گیرد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01362
«گردهم‌آیی» در حمایت طالبان هم اسارت است بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00939
گردهمایی حزب ملت افغانستان در حمایت از گروه طالبان در کابل، معامله‌ی هوش‌مندانه یا سقوطناکام؟ بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00924
سکوت در قبال جنایت و یا انتقاد از ظلم طالبان کدام عقلانی است بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00858
چگونگی تعامل ترکیه با گروه طالبان بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00613
دخالت نهادهای ايرانی در برنامه های إسلامی با رَيَّا و تزوير به شدت جريان دارد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00509
حکومت ایران از بسته‌بودن سد آب هلمند شکایت دارد ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01424
بنابر شواهدی متعدد مشاهده می گردد که گروه طالبان با شیوه های جمهوری اسلام ایران با بانوانمعترض بر خورد می کنند. بیشتر بخوانید ‏http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01399 سپاه پاسداران ایران برای طالبان آموزش مطبوعاتی می‌دهد بیشتر بخوانید: ‏http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00991&fbclid=IwAR2_O_cGNrtak-hP8zq36apBJPV2TzCsik1Gym3KYj3p73BhSs-8Y2zj4Ds اعترافات تلویزیونی بانوان در بند طالبان را پدیده ساده و خالی اعمال فشارهای مروج در جمهوریاسلامی ایران تلقی کرد بیشتر بخوانید: ‏https://www.fidh.org/en/region/asia/iran/iran-new-report-demands-end-to-the-rampant-use-of-forced-confessions
 بازداشت و شکنجه‌ی پناهجویان افغانستانی توسط نیروهای انتظامی ایران ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01294
افغانستان و ایران به دنبال بهبود روابط دوجانبه هستند بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00876
ملا عبدالغنی برادر با حسن کاظمی قمی نماینده ایران در امور افغانستان دیدار کرد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00854
سفارت ایران: حسن کاظمی قمی نماینده ایران درامور افغانستان امروز به کابل می‌آید بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00835
نشست دهلی با نگرانی از بحران پناهجویان خواستار تشکیل دولت فراگیر در افغانستان شد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00789
دست درازی ایران در امور افغانستان؛ هزاره ها قربانیان اصلی بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00335
یک ویدئو: دو نوجوان افغانستانی و آزارهای بی‌شمار جنسی و جسمی بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00096
غربت افغانستانی ها در ایران؛توهین، تحقیر، آوارگی و مرگ بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=human-rights&id=00334
خشونت علیه مهاجرین افغانستان در ایران افزایش یافته است. بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00331
افزايش دشواري مهاجرين افغاني در ايران بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00298
احتمال دست داشتن ایران در ربودن 31 مسافر هزاره در زابل بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00177
مجازات تحقیرآمیز چهار دانش‌آموز افغان در پاكدشت ایران بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00081
خامنه ای و مهاجرین افغانستانی بیشتر بخوانید:
‏http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01608