حمله موفقانه ی آمریکایی برای قتل ایمن الظواهری

ایالات متحده آمریکا موفق شد ایمن الظواهری، رهبر القاعده را در یک عملیات اطلاعاتی که در 30 جولای انجام شد و توسط رئیس جمهور جو بایدن در 1 اگست اعلام شد، هدف قرار بدهند. بدون شک اهمیت این اقدام در درجه اول به این دلیل است که الظواهری پس از موفقیت دولت باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا در کشتن اسامه بن لادن در 2 می 2011، رهبری این سازمان را بر عهده گرفت. این عملیات اولین ضربه بزرگی است که ایالات متحده آمریکا پس از خروج نیروهایش از افغانستان در 31 اگست که انتقادهای زیاد را در پی داشت و  قبل از بیستمین سالگرد حوادث 11 سپتامبر 2001 انجام داد.  بایدن بابت رد  توصیه های مشاوران ارشد خود برای حفظ نیروهای آمریکایی در افغانستان برای جلوگیری از تبدیل آن به پناهگاه امن برای سازمان های تروریستی، پیوسته مورد انتقاد داخلی بوده است.

سود سیاسی

دولت آمریکا سعی کرد از عملیات اطلاعاتی موفق برای هدف قرار دادن رهبر سازمان "القاعده" برای دستیابی به دستاوردهای سیاسی بیشتر در زمانی که با چالش های متعدد مواجه است، استفاده کنند، در حالی که مخالفان بایدن از آن برای انتقاد بیشتر از بی کفایتی حکومت وی  در قضیه افغانستان  استفاده می کنند. مهمترین دستاوردهای دولت فعلی از کشتن الظواهری به شرح زیر است:

1- کسب محبوبیت داخلی برای رئیس جمهور بایدن: هدف قرار دادن رهبر سازمان "القاعده" در حالی صورت می گیرد که محبوبیت رئیس جمهور جو بایدن به سطوحی کاهش می یابد که روسای جمهور قبلی جمهوری خواه و دموکرات آمریکا در همان دوره زمانی که بایدن در قدرت بود به این میزان سقوط نشان نداده اند. بر اساس نتایج نظرسنجی گالوپ که در 29 جولای - یک روز قبل از کشته شدن ظواهری - منتشر شد، محبوبیت بایدن برای اولین بار از زمان آغاز ریاست جمهوری او به 38 درصد کاهش یافت. علاوه بر این، ناکامی‌های متعدد رئیس‌جمهور در برخورد با برخی از بحران‌های داخلی که ایالات متحده در حال حاضر با آن روبه‌رو است، و مواجهه با پیامدهای ناشی از جنگ روسیه و اوکراین بر رای‌دهندگان آمریکایی، در حالی که نرخ تورم در حال افزایش به سطوحی است که در طول تاریخ معاصر در امریکا کم سابقه است. تمام این قضایا در جایگایی  حزب دموکرات‌ در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره که برای نوامبر آینده برنامه‌ریزی شده است، تأثیر می‌گذارد، شاید این عوامل باعث شد که برخی از دموکرات‌ها از او بخواهند تا در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ شرکت نکند. بنابراین انتظار می‌رود این عملیات به افزایش محبوبیت رئیس‌جمهور کمک کند و توانایی وی را در شرایطی که به دلیل ابتلای دوم به ویروس کرونا در قرنتین به سر می‌برد، در انجام وظایف رسمی خود با وجود کهولت سن  ارتقاع بدهد که تعهدات وی برای محافظت از آمریکایی ها و منافع و اهداف آمریکا در سراسر جهان به ویژه در برابر تهدیدات سازمان های تروریستی قابل لمس است. در حالی که شکاف حزبی بر سر برخی از برنامه های قانونگذاری رئیس جمهور بایدن وجود دارد، اما دستور وی برای هدف قرار دادن الظواهری مورد حمایت برخی از قانونگذاران جمهوری خواه و دموکرات قرار گرفته است.

با این حال، تجربه تاریخی نشان می‌دهد که موفقیت روسای جمهور دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا در هدف قرار دادن رهبران سازمان‌های تروریستی از نظر سیاسی چندان موثر واقع نشده است، زیرا حملات موفقیت‌آمیز برای کشتن ابوبکر البغدادی، رهبر داعش و فرمانده سابق این گروه. قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران تفاوت محسوسی در محبوبیت دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا اتفاق محسوس ایجاد نکرد. بر اساس نظرسنجی‌ها، حتی کشته شدن اسامه بن لادن، رهبر سابق القاعده، تنها به افزایش موقت محبوبیت باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق منجر شد.

2- تأیید موفقیت استراتژی مبارزه با تروریسم: پس از خروج کامل ایالات متحده آمریکا از افغانستان، رئیس جمهور بایدن متعهد به کار برای مقابله با تهدیدات تروریستی از افغانستان و سراسر جهان گردید. در واقع، دولت ایالات متحده در هدف قرار دادن بسیاری از رهبران سازمان های تروریستی موفق بوده است. در فبروی گذشته، ابوابراهیم الهاشمی القرشی، دومین سرکرده داعش، هدف قرار گرفت. و در جولای گذشته، ایالات متحده آمریکا موفق شد ماهر العقل، رهبر سازمان "داعش" در سوریه را ترور کند. اما هدف قرار دادن الظواهری یک پیروزی بزرگ برای دولت ایالات متحده به دلیل سابقه تروریستی وی است. بایدن در سخنرانی خود برای اعلام کشته شدن رهبر "القاعده" بر نقش خود در حملات تروریستی 11 سپتامبر که منجر به کشته شدن 2977 نفر در خاک آمریکا شد و همچنین ایستادگی خود در پی حملات علیه آمریکایی ها از جمله بمباران در خاک آمریکا تاکید کرد. ناوشکن آمریکایی کول در سال 2000 که 17 کشته برجای گذاشت او یک ملوان آمریکایی را کشت و ده ها نفر را زخمی کرد و نقش اصلی او در بمباران سفارتخانه های آمریکا در کنیا و تانزانیا که 224 کشته و بیش از 4500 زخمی برجای گذاشت. بایدن افزود: «الظواهری از مخفیگاه خود در پایتخت افغانستان، وابستگان القاعده را در سرتاسر جهان هماهنگ می کرد تا حملاتی را علیه اهداف آمریکایی انجام دهند یا با توصیه آنها چنین جملاتی انجام گردد».

هدف قرار دادن رهبر سازمان "القاعده" یک پیروزی برای راهبرد ضد تروریسم رئیس جمهور آمریکا 11 ماه پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و پایان دادن به جنگ دو دهه ای علیه القاعده و گروه طالبان است که با یکدیگر دیدار کردند. علیرغم مخالفت برخی از رهبران نظامی آمریکا،  عملیات تخیلیه  از دیدگاه رئیس جمهور آمریکا لازم و  انجام شد.  با این حمله ایالات متحده آمریکا خودشرا قادر به مقابله با تروریسم و محافظت از امنیت خود در برابر تروریست هایی جهادی ثابت ساخته است که بدون حضور فزیکی نیروهای آمریکایی در کشورها و مناطقی که سازمان های تروریستی در آنها فعال هستند، امریکا  به هدف قرار دادن منافع آنها قادر هستند. .

3- اجتناب از اشتباه در هدف قرار دادن غیرنظامیان: قبلا دولت کنونی ایالات متحده و همچنین دولت های قبلی دموکرات و جمهوری خواه بابت خطاهایی مکرر اغلب مورد انتقاد قرار گرفته اند، زیرا عملیات نظامی آن برای مبارزه با سازمان های تروریستی و رهبران آنها منجر به کشته و زخمی شدن غیرنظامیان شده است. اما عملیات برای هدف قرار دادن الظواهری، طبق سخنرانی رئیس جمهور بایدن، به دقت برنامه ریزی شده بود و خطر آسیب به غیرنظامیان به شدت به حداقل رسید، زیرا هیچ یک از اعضای خانواده وی مجروح نشد و تلفات غیرنظامی رخ نداد.

4- تشدید فشار بر جنبش طالبان: گزارش های متعدد به نقل از یک مقام استخباراتی آمریکا حاکی از آن است که خانه ای که ایمن الظواهری در مرکز کابل در آن مخفی شده بود متعلق به یکی از دستیاران ارشد وزیر داخله طالبان به نام سراج الدین است. حقانی که فاش می کند که نقض توافق دوحه توسط طالبان با میزبانی از رهبر «القاعده»، توافقی که بر اساس آن نیروهای آمریکایی در 31 اگست گذشته، به طور کامل از افغانستان خارج شدند، که شامل تعهد طالبان برای عدم تغییر وضعیت بود. خاک افغانستان را به پناهگاه امن سازمان های تروریستی تبدیل کرده و از آن برای تهدید امنیت سایر کشورها استفاده کنند. بنابراین، کشتن الظواهری فشار بیشتری را بر طالبان تحمیل خواهد کرد، به موازات امکان تلاش برای منزوی کردن آن در سطح بین‌المللی و تضعیف تلاش‌های آن برای به رسمیت شناختن بین‌المللی حاکمیت افغانستان در پی خروج نیروهای آمریکایی. نیروها و تعلیق کمک های آمریکایی و بین المللی که به نظر می رسد نیاز مبرم دارند و راضی به ارائه کمک های بشردوستانه است.

انتقاد مجدد

برخلاف برخی تمجیدهای جمهوری خواهان و دموکرات ها از موفقیت دولت جو بایدن، رئیس جمهور جو بایدن در هدف قرار دادن ایمن الظواهری، رهبر القاعده، این عملیات انتقادها را نسبت به روند خروج نظامی از افغانستان و رئیس جمهور آمریکا که تصمیم خود را بدون تعلل عمل کرده بود، دوباره به دنبال داشت. به گفته کسانی که این انتقادات را مطرح می کنند، در پی خروج تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان، شرایطی را به تروریست های تحت تعقیب جهان مهیا ساخت و  اجازه داد تا به مرکز کابل پایتخت افغانستان مسلط  و در شهری آزاد شده از «ال. القاعده» و متحدانش مثل «طالبان» با هزینه های انسانی و مالی که مالیات دهندگان آمریکایی متحمل شده بودند. انتقادها این است که اگر رئیس جمهور با نگه داشتن نیروهای آمریکایی در افغانستان به سخنان مشاوران نظامی خود گوش می داد، الظواهری به کابل نمی رسید. برخی از قانونگذاران جمهوری خواه، مانند سناتور جیمز آینهوف، یکی از اعضای ارشد کمیته نیروهای مسلح سنا، استدلال کرده اند که "این واقعیت که رهبر القاعده در افغانستان بود نشان دهنده شکست کامل سیاست دولت بایدن در قبال آن کشور است."

این دیدگاه با هشدار سازمان ملل متحد در گزارشی که بهار امسال منتشر شد، تأیید می‌کند که این سازمان در پی خروج آمریکا از افغانستان از آزادی عمل بیشتری برخوردار نیست و تشدید بارز اظهارات الظواهری نشان می‌دهد که این سازمان از آزادی عمل بیشتری برخوردار نیست. اما این سازمان بین المللی  توانست به طور مؤثرتری پس از تسلط طالبان به قدرت وضعیت معیشتی نسبی را در این کشور پی گیری کند. در پایان می توان گفت که القاعده پس از کشته شدن ایمن الظواهری، رهبر خود، آزمون سختی را در پیش رو دارد که تاثیرات مستقیمی بر فعالیت و جایگاه آن در نقشه سازمان های تروریستی در آینده خواهد داشت.