از سقوط تا تاراج؛ بامیان چگونه توسط جنگجویان طالبان تاراج شد؟ ـ مجله‌ی اورال

هم‌زمان با بار اول سقوط ولسوالی‌های سیغان و کهمردِ بامیان به‌دست طالبان، چنان وحشت در این ولایت حاکم شد که در مدت سه شبانه‌روز تقریباً مرکز بامیان خالی از سکنه به نظر می‌رسید؛ مردم همه مال و دارایی شان را رها کرده فقط در تقلای نجات جان شان بودند. بسیاری از شهروندان بامیانی در این مدت به دامنه‌های کوه بابا پناه برده بودند که طبق گزارش‌های دفتر حوزه‌وی کمیسیون حقوق بشر در بامیان در این مدت دست‌کم ۱۰ کودک جان شان را در اثر سرما از دست داند. یکی از خبرنگارا محلی بامیان که نخواست از وی نام گرفته شود می‌گوید: "جهت تهیه گزارش در دامنه‌های کوه بابا رفته بودم، مادری را دیدم که مصاب به کرونا بود و به سختی نفس می‌کشید از او پرسیدم؛ چرا خانه‌ات را ترک کرده این‌جا آمده‌ای. در پاسخ‌ام گفت؛ ۲۰ سال قبل طالبان پس از تسلط بر بامیان حدود ۱۰ تن از اطرافیانش را تیر باران کردند و وی از ترس تکرار آن تراژیدی همه دارایی خود را رها کرده به کوه بابا پناه برده است". این خبرنگار هم‌چنین می‌افزاید؛ فردای همان روز در بازار بامیان در هوتل نشسته بودم، که دو مرد وارد شد خود را از هرات معرفی کرد، اما من شناختم که باشنده روستای غندک بامیان است، آنان در میان مردم تعریف می‌کردند که طالبان مردم را در هرات دستی جمعی تیر باران کرده و دختران جوان را می‌برد و با صدها مشکلات خود را نجات داده به بامیان رساندیم. به گفته این خبر نگار آنان تلاش داشتند در میان مردم وحشت ایجاد کند.

با این همه، دیر نگذشت که سیدانور رحمتی برکنار شد و طاهر زهیر به عنوان والی در بامیان آمد؛ زهیر توانسته در مدت دو روز سیغان و کهمرد را از طالبان پس بگیرد و این امر سبب شد که مردم تا حدی دوباره به خانه‌های شان برگردد. اما دیر زمان نگذشت که سقوط ولایات همجوار بامیان سرعت گرفته و این تسلیم‌ دهی‌ها تا غور و بغلان رسید، پس از سقوط غور و بغلان موسفیدن بامیان از ظهیر خواستند تا بامیان را به گونه‌ی مسالمت‌آمیز واگذار کند و در تاریخ ۲۶ اسد سال ۱۴۰۰ ساعت ۱۰ بامداد طاهر زهیر بامیان را به مقصد یکه‌ولنگ ترک کرد و ساعت ۲ بعد از ظهر همان روز، انس ولی عزیز، والی پشین، صدیق‌الله شاهین مسافر، قومندان امنیه طالبان وارد بامیان شد. هم‌زمان با استقرار این‌ها، چپاول و زورگیری نیز در بامیان آغاز شد. جنگ‌جویان طالب دست به چپاول و زورگیری موترها و اموال مردم زدند. طبق گزارش‌های موثق دست‌کم یک‌هزار موتر دولتی و مردمی در صوف‌های کهنه ذغال سنگ در مناطق برفک و خانه‌های مردم غندک پنهان است.

یک هفته پس از آن زمریالی طرزی در صفحه فسبوک خود از تاراج موزیم بامیان خبرداد. دو روز پس از نشر این خبر توسط طرزی، سیف‌الرحمن محمدی؛ رئیس اطلاعات و فرهنک طالبان در بامیان نیز در گفت‌گو با رسانه‌ها تاراج موزیم را تایید کرده گفت؛ موزیم ملی بامیان توسط مقامات حکومت پشین بامیان تاراج شده است، اما اسحاق موحدی رئیس پیشین اطلاعات و فرهنگ بامیان در واکنش به این ادعا گفت:" آنان ساعت ۱۰ بامداد ۲۶ اسد ۱۴۰۰ بامیان را ترک کرده و موزیم توسط کسانی دیگر تاراج شده که نزد طالبان مشخص است اما نمی‌خواهند فاش کنند. با این همه مسوولین محلی طالبان در بامیان بارها گفته‌اند که اموال شخصی مردم که توسط افراد منسوب به طالبان تاراج شده بازگردانیده می‌شود اما با گذشت دست‌کم ۵ ما از استقرار حکومت این گروه از  بازگرداند آن خبر نیست. یکی از شهروندان بامیان که نخواست از وی نام گرفته شود به مجله‌ی اورال گفت: "قضیه بازگردانیدن دارای مردم فریب بیش نیست، زیرا جنگ‌جویان طالبان دارایی‌های عامه و مردمی را تحت نام غنایم جنگی به یغما برده‌اند و هرگز بر نمی‌گردانند". او می‌افزاید: "یکی از ادارات حکومتی پشین در منطقه مسکونی قرار داشت و جنگجویان طالب در اوایل تسلط خود نتوانسته بودند آن را غارت کنند، پس از گذشت دو ماه آدرس آن را پیدا کردند، هنگامی که داشتند وسایل و امکاناتش را تاراج می‌کردند به قومندانی خبر دادم، اما نیروهای قومندانی هنگامی که رسیدن عوض بازداشت، با آنها بغل‌کشی و احوال‌پرسی کردند و از هم معذرت خواستند که سوء تفاهم شده است. آن ها با همدیگر می‌گفتند این غنایم جنگی است و ما مستحق آن هستیم". این گوشه از روایت‌های چگونگی استقرار یک حکومت که خود را اسلامی می‌نامد در  ولایتی است که حتی یک برای یک ساعت هم مردم آن در برابر این گروه نجنگیده بودند.