آموزش زنان در دوره‌ی پساطالبان (قسمت اول)
بعد از حادثة 11 سپتامبر 2001 میلادی و انفجار مرکز تجارت جهانی توسط تروریست‌های القاعده و خودداری کردن گروه طالبان از تحویل اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده به آمریکا، در 7 اکتبر 2001 م، برابر با 15 میزان 1380 ش، تهاجم نظامی گستردة نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحدة آمریکا، بر پایگاه‌ها و مراکز القاعده و طالبان آغاز گردید. در 12 نوامبر، برابر با 21 عقرب همان سال، طالبان از شهر کابل پایتخت افغانستان بیرون رانده شدند.
پس از سقوط نظام طالبانی، برای اتخاذ تصمیم نسبت به آیندة افغانستان کنفرانسی زیر نظر اخضر ابراهیمی، نمایندة سازمان ملل متحد در شهر بُن پایتخت آلمان با شرکت چهار گروه به نمایندگی از مردم افغانستان و با حضور نمایندگان آمریکا، انگلیس، آلمان، اتحادیة اروپا و شش کشور همسایة افغانستان، در تاریخ 6 قوس 1380 ش، برابر با 2001 م، آغاز و مدت هشت روز به طول انجامید و سرانجام در تاریخ 14 قوس، برابر با 5 دسامبر همان سال توافق نامة مهم که در تاریخ افغانستان بنام «توافق نامة بُن» معروف شده است، به امضای شرکت‌کنندگان رسید.
توسعة آموزش
با شکل‌گیری حکومت جدید، اولین اقدام اساسی در عرصة آموزش و معارف کشور، بازگشایی دروازه‌های مدارس و دانشگاهها به روی متعلمین و محصلین دختر و پسر بود که با استقبال گستردة شاگردان و اولیای آنان مواجه گردید. این شور و اشتیاق در نوع خود در طول حیات معارف جدید در افغانستان، بی‌سابقه بوده است. به گفتة وزیر سابق معارف افغانستان (محمد حنیف اتمر) تنها در معارف افغانستان، تعداد دانش آموزان از 900 هزار نفر در دوران طالبان به 5,400,000 نفر در طول پنج سال در دورة حکومت جدید، افزایش یافت که تعداد دانش آموزان دختر از صفر به 35% بالا رفت.
در سال 1387 ش، حدود 832,000 کودک جدیداً در کلاس اول ابتدایی جذب گردید که تعداد مجموع شاگردان تعلیمات عمومی از 5,700,000 نفر به 6,200,000 رسید و از این تعداد حدود 5/35% آنها را دختران تشکیل می‌داد. باوجود همة این موفقیت‌ها، هنوز 46% کودکان از دسترسی به معارف و آموزش محروم بودند که مجموعاً 5,300,000 کودک را تشکیل می‌دادند، این رقم حدود 7% کودکان بیرون از مکتب در جهان را تشکیل می‌دهد که در مقایسه با جمعیت کشور، درصد بسیار بالا و تکان‌دهنده می‌باشد. در ادامه، به توسعة آموزش و معارف کشور، در دوران حکومت پساطالبان در دو مرحلة تعلیمات عمومی و تحصیلات عالی بهصورت مختصر اشاره می‌شود:
الف) توسعة آموزش عمومی
در افغانستان، تعلیمات عمومی، توسط وزارت معارف در مکاتب و مدارس دولتی اداره و بر بخش خصوصی نظارت می‌شود. در سال 1389 ش، بودجة معارف افغانستان 15% بودجة عادی و 11% بودجة انکشافی از کل بودجة کشور منظور گردید. به لحاظ اداری در هر ولایت یک ریاست معارف و در هر ولسوالی یک مدیریت معارف وجود دارد و هر مکتب یک اداره داشته که مسئولین آن از سوی ریاست‌های معارف هر ولایت تعیین می‌گردد و همچنین برای هر مکتب یک شورا ایجاد گردیده بود که در ترکیب آن والدین دانش آموزان، متنفذین محلی و مدیر مکتب عضویت دارند و هدف این شورا، تشویق دانش آموزان به‌ویژه دختران برای ثبت‌نام و ورود به مکتب و نظارت بر کیفیت تعلیم و تربیت آنان می‌باشد. وزارت معارف بر اساس مقررات مکاتب خصوصی، معیارهای خاصی را برای تعیین مدیر مکاتب خصوصی وضع و بر تطبیق و اجرای آن نظارت می‌کند.
منابع:
1. گزارش مقدماتی و دوم دورهای جمهوری اسلامی افغانستان به کمیتة محو تبعیض علیه زنان، 1390: 48ـ49)
2. اخلاصی، احمد بخش (1389)؛ «تعلیم و تربیت زنان در نظام آموزشی افغانستان»؛ مجموعه مقالات همایش زنان در افغانستان
3. عصمت اللهی، محمدهایم و دیگران (1378)؛ جریان پرشتاب طالبان؛ تهران: انتشارات المهدی.
