گفته میشود اگر به شهری رفتید که مردم آن شهر تا دیروقت شب بیدارند، احتمالا یکی از سه سناریوی زیر جریان دارد:
- هندی ها مشغول درس خواندن هستند.
- چینی ها مشغول کار کردن هستند. و یا
- افغان ها مشغول صحبت در مورد سیاست.
جامعه افغانی یک جامعه سیاست زده است: از سر چوک گرفته تا ارگ ریاست جمهوری، همه چای سبز می نوشند، و درباره سیاست حرف می زنند. سیاست زده گی شاید یکی از معدود وجوه اشتراک این جامعه چه در میان مردم عادی و چه در میان روشنفکران باشد. و شاید از همین روست که نامزدان ریاست جمهوری نیز، به دنبال کسب رای جامعه افغانی در همان راهی روان هستند که مردم سرچوك و بازار می اندیشند و در مجموع هیچ کدام از دو نامزد پلان و تاکید مشخصی بالای محیط زیست ندارند.
شاید عده ای تصور کنند که با توجه به فقر مادى اکثریت جامعه افغانی، صحبت از محیط زیست به عنوان کالایی شیک ؛ دور از تصور و اولویت هاى فعلى آنان است. ولی حتی در این صورت نیز باید به دو نکته زیر توجه داشت:
الف) نه تنها مردم عادی افغانستان، بلکه طبقه روشنفکر نیز فارغ از محیط زیست و درگیر فقط سیاست اند، که بخودى خود بيانگر آن است طبقه روشنفکر که باید ایده پرداز و خلاق جامعه باشد، آن هم دنباله رو است. و از آنجا که مشاوران کاندیداهای ریاست جمهوری نیز همین طيف را تشکیل میدهند، به ساده گی مشخص است که چرا محیط زیست جایگاه شايسته اى در برنامه و صحبت های ارائه شده تيم ها نداشته است.
ب‌) محدود کردن محیط زیست به کالایی شیک، که به معنی مترادف دانستن آن به سبز بودن است، تعریفی بسیار سطحی و ناقص است که نشان از نیاز به بالا بردن دانش عمومی در مورد آن را میدهد.
در حیطه محیط زيست كشور ، باید چهار موضوع مشخص را با توجه به شرایط موجود و بخصوص در مورد کلان شهرها در نظر گرفت :
1- دسترسی به زیربناهای محیط زیستی
حتی در شهر کابل به عنوان پایتخت تنها سی درصد مردم به آب صحی و کمتر از بیست درصد به بهداشت دسترسی دارند. و متاسفانه مردم فقیر از محیط زیست آلوده بیشترین ضرر را می بینند که معمولا به صورت كاهش ميزان سلامتی ، پایین بودن بهره وری و موثریت، تقليل در آمد، کاهش طول عمر، مرگ و میر اطفال و کاهش کیفیت زندگی خود را نشان ميدهد .

2- کنترل آلودگی

موضوع آلودگی یک موضوع جدی در افغانستان است:
در مناطق روستایی استفاده بی رویه و نادرست از کودهای کیمیاوی باعث آلودگی جدی زمین های کشاورزی شده است. در مناطق زراعتی اطراف شهرها استفاده از فاضلاب تصفیه نشده برای آبیاری زمین های زراعتی باعث شیوع انواع بیماری ها از یکطرف و آلودگی زمین های کشاورزی با فلزات سنگین از سوی دیگر شده است. برعلاوه استخراج خودسر معادن باعث بروز خطرات محیط زیستی متعدد شده است. از سویی آلودگی آب هاى زیرزمینی به عنوان تنها منبع آب شرب در کابل و بسیاری از شهرها و مناطق ديگر خود یک مبحث اساسی است.
در دهه نود میلادی و در یک بررسی انجام شده توسط اداره توسعه بین الملل ایالات متحده در کشور مصر مشخص شد که آلودگی سرب در هوای قاهره باعث شده تا هر کودکی که در این شهر زندگی میکند تقریبا 4 امتیاز نسبت به کودکانی که در کشورهای پیشرفته زندگی میکنند، ضریب هوشی (IQ) پایین تری داشته باشد... و امروزه برعلاوه وجود انواع آلاینده ها در هوای شهر کابل، افغانستان به همراه برمه و کوریای شمالی جزو معدود کشورهایی هستند که هنوز از بنزین آلوده به سرب استفاده می کنند.
3- تخریب منابع
هنوز بسیاری از مردم برای گرم کردن خانه و یا پختن غذایشان متکی به چوب درختان هستند. در سالیان گذشته پوشش سبز کشور به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است. از سویی دفع پساب تصفیه نشده، دریای کابل و بسیاری منابع آبی دیگر را تبدیل به رودهایی از فاضلاب کرده است.

4- خطرات محیط زیستی
هر ساله مردم افغانستان فصل بهار را با ويرانگرى سیلاب ها و لغزش های زمين شروع می کنند و تابستان را با کم آبى و خشک سالى به پایان میبرند. هر چند نمی توان نقش عوامل جهانی مانند تغییر اقلیم را براین پدیده ها نادیده گرفت، ولی خطرات محیط زیستی با تدبیر قابل پيشگيرى و چاره انديشى هستند. اتفاقاتی از این دست در کشورهای دیگر بار بار افتاده است. کافی است که ما عبرت بگیریم و برنامه ای برای کاهش اثرات آن در کشور خود داشته باشیم. ولی اگر چون سال های گذشته باز دست روی دست بگذاریم، در تابستان خشکسالی و در بهار سیلاب در راه است.
برای بهبود کیفیت زندگی و محیط زیست یک شهر و یک کشور باید تمام ساکنین آن و بخصوص قشر فرهیخته و آموزش دیده حساس باشند و نیازهای محیط زیستی خود را مطرح کنند .چرا که با توجه به چهار مورد ذکر شده،‌ بسیار ساده انگاری است که محیط زیست را کالایی لوکس بدانیم که در فهرست اولویت بندی های سیاسیون و مردم افغانستان نمی گنجد. برعلاوه مطرح شدن این مسایل از سوی طبقه متوسط و روشنفکر جامعه ، تاثیر مستقیم و فوری بر پلان گذاريهارى کانديدان رياست جمهورى و برنامه ريزان خواهد داشت. و اکنون زمان مناسبی است تا این نیازهای عینی محیط زیستی مطرح و از سوی تيم هاى مربوطه در قالب برنامه ای منظم اجرا شود.
ولی متاسفانه تاکنون سهم افغانستان از آینده ای سبز- چه در میان دوکاندید، اتاق فکر آنها و چه در میان روشنفکران- نوشیدن چای سبز بوده است و بس.

• < قبلی
• بعدی >