راهکارهای جدید برای کنترول بر بن بست سیاسی در عراق

امروز عراق به معنای کامل کلمه شاهد تجزیه درون‌طایفه‌ای است و نماد واضح آن چنددستگی شدید تا مرز درگیری و تقابل بین احزاب و جریان‌های شیعی طرفدار « ولایت فقیه» و هوادران جریان صدر است.
بعد از آنکه جریان صدر در انتخابات اخیر این کشور اکثریت کرسی های مجلس را  کسب کردند با مخالفت هوادران « ولایت فقیه» مواجه و  اختلاف پیدا کردند و پس از آنکه مقتدی صدر با شکست تلاش‌هایش برای تشکیل کابینه از صحنه سیاسی به حالت قهر خارج شد و دستور استعفای اعضای فراکسیونش را داد. نخست طرفداران جمهوری اسلامی ایران تلاش کردند تا حذف جنبش صدر از میدان سیاسی، خودشان حکومت را شکل بدهند. اما رفته رفته چارچوب هماهنگی جناح « هوادار ولایت فقیه» که با ابتکار قدس سپاه  ایران گرد هم آمده اند نیز چار اختلاف شدیدی داخلی شدند.

گسترش و تدوام اختلافات و حضور گسترده هوادران جنبش صدر، در خیابان های بغداد و بقیه شهرها، جمهوری اسلامی ایران را به شدت نگران تداوم نفوذ سیاسی و مذهبی شان در عراق و پیامد آن در منطقه و نفوذ چانه زنی آنها در جهان ساخت. 

لذاست که با دخالت بیشتر قدس سپاه این جنگ عمیق‌تر شده و از عرصه‌های سیاسی و نظامی به داخل حوزه‌های علمیه نیز کشیده شد و خطوط و مواضع دو حوزه قم و نجف را درباره تحولات عراق اشکار‌تر کرد.

چندی قبل و در جریان داغ شدن بیشتر این جنگ « آیت‌الله کاظم حائری» با یک پیام به ظاهر مذهبی و سیاسی،  ولی با ماهیت  استخباراتی کناره‌گیری خود از مرجعیت را اعلام و «همه مومنان» را به پیروی از علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران دعوت کرد. 

گرچه  ارزیابی‌ها از چند و چون چنین پیامی در عراق و منطقه  هنوز ادامه دارد. اما هرگاه ماهیت استخباراتی این پیام بررسی گردد. در حقیقت قدس سپاه جمهوری اسلامی ایران با صدور این پیام از قلم آیت الله حایری که یک مرد پیر و فرسوده و فاقد درک این موارد است، مقتدی صدر، را تکفیر کرد که گویا برخلاف عقیده و اعتقاد شیعیان عمل می کند و گویا عملکرد وی محکوم است. 

موازی با پیام حایری، چهره های تبلیغی جمهوری اسلامی ایران،  مثل رائفی پور، و غیره نیز وارد محرکه شدند و هر کدام به نوبه خویش بر علیه مقتدی و خانواده صدر، سخنرانی کردند. 

ناگفته نماند که قدس سپاه جمهوری اسلامی ایران قبلا نیز در دهه هفتاد هجری شمسی با همچون یک پیام مشابهی در جریان مقاومت شیعیان هزاره در غرب کابل از لسان یک آیت الله فرسوده افغانستانی  « استاد عبدالعلی مزاری» و شیعیان هوادار وی را « باند مزاری و از زیر بیرق اسلام فراری» اعلان  « تکفیر» کرده بودند.

در هر حال مقتدی صدر، نیز در این جنگ در پیامی که بلافاصله پس از پیام حائری صادر کرد و در آن، او نیز از «کناره‌گیری» خود از عرصه سیاسی خبر داد، نوشت که به عقیده او، کناره‌گیری و صدور بیانیه حائری به اراده شخصی‌ خود حائری نبوده است.

همچنین بر  اساس، برخی از تحلیلگران سیاسی نیز این ارزیابی را مطرح کردند که حائری تحت فشار مقام‌های جمهوری اسلامی به ویژه دفتر رهبر جمهوری اسلامی و نیروی قدس سپاه پاسداران، چنین پیامی را صادر کرده تا مقتدی صدر را بی‌اعتبار و در نتیجه جنبش سیاسی او را از تحرک بیاندازند.

در هر حال اینک با گذشت بیشتر از یک ماه و انگشافات اوضاع چنین بر میاید که این توطیه و تکفیر استخباراتی جمهوری اسلامی ایران بر قدرت سیاسی و اجتماعی و مذهبی مقتدی صدر تاثیر منفی چندانی نداشته است. 

ناکفته نماند که فتوا و پیام تکفیر استاد عبدالعلی مزاری و مردم غرب کابل توسط قدس سپاه در دهه هفتاد هجری شمسی نیز تاثیر چندان منفی نگذاشت و به ویژه از محبوبیت و پایگاهی اجتماعی استاد عبدالعلی مزاری نکاست و با گذشت هر روز بر محبوبیت وی افزود و در عوض سیاست های جمهوری اسلامی ایران باگذشت هر روز منفور شیعیان افغانستان شد. 

در هر صورت در حال حاضر مواضع نیروهای سیاسی عراق همچنان بین پیشرفت در برخی مواقع در زمینه اجماع سیاسی در چارچوب نتایج دومین نشست گفت‌وگوی ملی که مهم‌ترین آن توافق بر سر برگزاری انتخابات زودهنگام است و قهقرایی در موارد دیگر در نوسان بوده است. بارها، شاید در پس زمینه اقدامات انجام شده توسط طرفین برای مقابله با آن خروجی   که زمانی که رهبر جنبش صدر، مقتدی صدر، آنرا پذیرفت میزبانی کمیته سه جانبه برخاسته از گفتگوی ملی، که شامل هادی العامری، محمد الحلبوسی، و نچیروان بارزانی است، فضای خوش بینی به وجود آورده است. با این حال، سیگنال‌های صادر شده توسط او این تصور را منعکس می‌کند که او ممکن است با توجه به گام‌هایی که چارچوب هماهنگی طرف مقابل برداشته است، امتیازات عمده‌ای ندهد، که به همین شیوه  او تأیید می‌کند که امتیازات عمده‌ای را که می‌تواند به پایان دادن به توافق کمک کند را نیز تصور نخواهد کرد. 

پیام های موازی

چارچوب هماهنگی با اعلام انتخاب محسن المندلاوی به عنوان نایب رئیس مجلس، یک گام به جلو  گذاشت  و نشان داد که وی همچنان به تلاش های خود برای تشکیل مجلس ادامه می دهند، زیرا پیش از این نیز نامه ای به محمد رئیس مجلس ارسال کرده بود. الحلبوسی خواستار تشکیل پارلمان در 21 سپتامبر است که موضوع اصلی اختلاف است و با بقیه نیروهایی که مواضع سیاسی خود را در گرو اول وقوع اجماع قرار داده اند. برخلاف انتخاب چارچوب برای المندلاوی که یک نماینده «مستقل» کرد است، شخوان عبدالله، معاون (کرد) پارلمان، اعلام کرد که تاریخ مشخصی برای برگزاری جلسه پارلمان وجود ندارد و یکی دیگر از موضع‌های کردی نیز از این بیانات حمایت کرد. این رویکرد همانطور که سخنگوی بلوک حزب دمکرات کردستان اعلام کرد ویان صبری نماینده این حزب گفت که بلوک حزب او "در هیچ جلسه ای که مجلس نمایندگان برای انتخاب رئیس جمهوری برگزار می کند شرکت نخواهد کرد مگر اینکه توافقی حاصل شود."

موانع مختلف

تعاملاتی که در حال حاضر در عرصه سیاسی عراق رخ می دهد، نشانه های زیادی در ارتباط با مواضع نیروهای مختلف دارد که برجسته ترین آنها عبارتند از:

1- تکیه بر تغییر موضع صدر: گزارش‌های محلی پیش‌بینی می‌کنند که نشست آتی در «الحنانه» بین سه گانه (الامری، الحلبوسی و بارزانی) از یک سو و الصدر از سوی دیگر، برگزار شود. با گمانه زنی در مورد وجود ابتکاری با محوریت دستیابی به اجماع نسبی با الصدر و بازگرداندن اعتماد وی، در روند سیاسی، بر اساس پذیرش انحلال پارلمان و تشکیل دولت جدید به جای پذیرش وی. با این حال، العامری با اشاره به درخواست برای پیش بینی نکردن نتایج، از این بستر خارج شد و با هدف سرد کردن بحران و تلاش برای یافتن راهی برای خروج از بن بست سیاسی کنونی، خواستار سکوت سیاسی شد.

2- تمايل قواي مختلف به «کسب زمان»: اين شرط ديگر است و بستگي به رأي ديوان عالي كشور مبني بر حل و فصل وضعيت بازگشت صدر به مجلس دارد كه بزودی در مورد آن تصميم خواهد گرفت. پایان هفته آینده در هر صورت، این حکم بر روند صحنه پرتنش تأثیر می گذارد و  گمانه زنی  های سیاسی را دوباره تنظیم می کند، به ویژه اینکه ممکن است اولین نشست در «الحنانه» به طور کامل موضع صدر را حل نکند و اقدامات چارچوب هماهنگی برای فشار آوردن مجلس به طروق مختلف کار نمی کند این نشان می دهد که وی ممکن است با وجود حضور العامری - رهبر در چارچوب - به عنوان یک حزب محوری در کمیته سه جانبه، به روند مماشات با صدر پاسخ دهد.

3- روند فعال‌سازی مسیر موازی: که برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که نشست «الحنانه» ممکن است با ورود سایر احزاب و نامزدها به مسیری موازی برای گفت‌وگوی ملی تبدیل شود. زیرا این رئیس ائتلاف حاکمیت، خامس الخنجر است و بدین ترتیب دایره میانجیگری بین چارچوب و جریان گسترش خواهد یافت. اما در نهایت، ناظرانی هستند که معتقدند این دیدار - فی نفسه - ممکن است پاسخی از سوی الصدر به عنوان نوعی تقویت موقعیت سیاسی و مذهبی او در وهله اول باشد، بدون اینکه هدف از تغییر قید شود.

4- تشدید فشارهای خیابانی: در پی بن‌بست سیاسی، گزارش‌های رسانه‌های محلی حاکی از آن است که خیابان عراق با مواضع نخبگان سیاسی خود دست و پنجه نرم می‌کند. تصمیمات، به ویژه تصمیم به استعفا از پارلمان، بلوک پیروز که در انتخابات پیروز شد.

با این حال، هر دو طرف در عدم خوش بینی نسبت به خروج از بحران سیاسی، که محدود به نخبگان شده است و نیاز به بلوغ یک توافق سیاسی دارد، شریک هستند، زیرا هیچ نشانه ای از یک پیشرفت سیاسی واقعی در آینده قابل پیش بینی وجود ندارد. پارلمان یا بازگشت جنبش صدر به پارلمان، یا نه، روند بحران را با توجه به شکاف سیاسی کنونی تغییر نخواهد داد.

5- افزایش نفوذ مداخلات خارجی: فرمانده سپاه قدس اسماعیل قاآنی در مراسم اربعین در سامرا، البته دور از چشم و بدون افشاگری یا افشای آنچه از دیدارهایش با سیاستمداران به ویژه احزاب حاصل شده بود، ظاهر شد. به چارچوب هماهنگی از سوی دیگر، تحرکات غرب، به ویژه آمریکا، از یک سو بر دولت متمرکز بود و از سوی دیگر بر نقش صدر تأکید داشت یا به گفته دستیار وزیر امور خارجه آمریکا، باربارا لیف، «شنیدن صدای صدر» نکته‌ای که برخی مخالفان در صحنه تعامل مجدد الصدر با تحولات سیاسی و از سرگیری جلسات «الحنانه» پس از دومین جلسه گفت‌وگو به دنبال آن بودند. برخلاف ادعای او مبنی بر اینکه علاقه ای به آن ندارد. اما در مجموع، حضور تهران و واشنگتن در صحنه یکی از شاخص‌های اصلی در تعاملات صحنه سیاسی باقی می‌ماند، حتی اگر تحرکات هر یک به طور جداگانه در اتاق‌های بسته نیز انجام شود.

چهارراه

در نهایت، می توان تصور کرد که صحنه سیاسی کنونی عراق بر سر دوراهی قرار دارد و مسیرهای احتمالی آن طی دو هفته آینده مشخص خواهد شد، بین یک گام جدید رو به جلو که مربوط به مسیر ملی است، یا بازگشت مجدد به مسیر. تشدید سیاسی، بین چارچوب و جریان، به عنوان دو قطب جریان بحران سیاسی. با این حال، هرگونه پیشرفت احتمالی، بحران‌های دیگری را آشکار می‌کند که به نوبه خود نیازمند راه‌حل سیاسی است، که تأیید می‌کند که وسعت صحنه سیاسی در حال حاضر به بحران قطب‌های شیعی تقلیل یافته است، اما از نظر واقع‌بینانه گسترده‌تر از آن است. همچنان آغازی برای رفع عوارض از صحنه باریک برای رسیدن به یک پیشرفت در صحنه عمومی است.

بلبل های استخباراتی شیعی افغانستانی ایران; وضعیت شیعیان در تحت سیطره طالبان را عالی توصیف می کنند
بیشتر بخوانید:

http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01765

بحران سیاسی در عراق تشدید شده است؟
بیشتر بخوانید:

http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01744

شباهت های نارضایتی شیعیان عراق و افغانستان نسبت به جمهوری اسلامی ایران بیشتر بخوانید:
‏http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01580

چالش صدریان برای ایران در عراق ‏http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01563

شباهت های نارضایتی شیعیان عراق و افغانستان نسبت به جمهوری اسلامی ایران بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01580
چالش صدریان برای ایران در عراق بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01563

چرا ایران و طالبان توافقنامه صادرات نفت به افغانستان را امضا کردند؟ بیشتر بخوانید:
‏http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01609

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش دوازدهم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01495

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش یازدهم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01466

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش دهم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01448

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش نهم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01415

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش هشتم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01398

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش هفتم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01374

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش ششم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01364

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش پنجم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01357

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش چهارم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01343

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش سوم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01332

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش دوم) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01308

تداوم مظالم چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران در قبال هزاره‌های افغانستان (بخش نخست) ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01302

سیاست‌های دوگانه ایران؛ در همدستی با طالبان جنایت می‌کند اما در برابر رسانه‌ها ژست همدردی می‌گیرد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01362

«گردهم‌آیی» در حمایت طالبان هم اسارت است بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00939

گردهمایی حزب ملت افغانستان در حمایت از گروه طالبان در کابل، معامله‌ی هوش‌مندانه یا سقوط ناکام؟ بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00924

سکوت در قبال جنایت و یا انتقاد از ظلم طالبان کدام عقلانی است بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00858

چگونگی تعامل ترکیه با گروه طالبان بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00613

دخالت نهادهای ايرانی در برنامه های إسلامی با رَيَّا و تزوير به شدت جريان دارد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=00509

حکومت ایران از بسته‌بودن سد آب هلمند شکایت دارد ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01424

بنابر شواهدی متعدد مشاهده می گردد که گروه طالبان با شیوه های جمهوری اسلام ایران با بانوان معترض بر خورد می کنند. بیشتر بخوانید ‏http://oralmagazine.org/post?subcat=social&id=01399
سپاه پاسداران ایران برای طالبان آموزش مطبوعاتی می‌دهد بیشتر بخوانید: ‏http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00991&fbclid=IwAR2_O_cGNrtak-hP8zq36apBJPV2TzCsik1Gym3KYj3p73BhSs-8Y2zj4Ds
اعترافات تلویزیونی بانوان در بند طالبان را پدیده ساده و خالی اعمال فشارهای مروج در جمهوری اسلامی ایران تلقی کرد بیشتر بخوانید: ‏https://www.fidh.org/en/region/asia/iran/iran-new-report-demands-end-to-the-rampant-use-of-forced-confessions بازداشت و شکنجه‌ی پناهجویان افغانستانی توسط نیروهای انتظامی ایران ـ مجله‌ی اورال بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01294

افغانستان و ایران به دنبال بهبود روابط دوجانبه هستند بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00876

ملا عبدالغنی برادر با حسن کاظمی قمی نماینده ایران در امور افغانستان دیدار کرد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00854

سفارت ایران: حسن کاظمی قمی نماینده ایران درامور افغانستان امروز به کابل می‌آید بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00835

نشست دهلی با نگرانی از بحران پناهجویان خواستار تشکیل دولت فراگیر در افغانستان شد بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00789

دست درازی ایران در امور افغانستان؛ هزاره ها قربانیان اصلی بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00335

یک ویدئو: دو نوجوان افغانستانی و آزارهای بی‌شمار جنسی و جسمی بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=00096

غربت افغانستانی ها در ایران؛توهین، تحقیر، آوارگی و مرگ بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=human-rights&id=00334

خشونت علیه مهاجرین افغانستان در ایران افزایش یافته است. بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00331

افزايش دشواري مهاجرين افغاني در ايران بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00298

احتمال دست داشتن ایران در ربودن 31 مسافر هزاره در زابل بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00177

مجازات تحقیرآمیز چهار دانش‌آموز افغان در پاكدشت ایران بیشتر بخوانید: http://oralmagazine.org/post?subcat=refujee&id=00081

خامنه ای و مهاجرین افغانستانی بیشتر بخوانید: ‏http://oralmagazine.org/post?subcat=reports&id=01608